Πέμπτη 31 Μαΐου 2018

Σαν σήμερα ... 1931, γεννήθηκε ο νομπελίστας φυσικός John Robert Schrieffer.


John Robert Schrieffer

Σαν σήμερα, στις 31 Μαΐου 1931, γεννήθηκε στο Oak Park του Ιλινόις ο John Robert Schrieffer (Τζον Ρόμπερτ Σρίφερ). Η συμβολή του στην ανάπτυξη της θεωρίας BCS (από  τα αρχικά των εμπνευστών της θεωρίας) για την υπεραγωγιμότητα ήταν καθοριστική μαζί με τους συμπατριώτες του φυσικούς John Bardeen και Leon Cooper
Γονείς του ήταν ο John H. Schrieffer, πωλητής φαρμακευτικών προϊόντων και μητέρα του η Louise Anderson.
Το 1940 η οικογένεια Schrieffer μετακόμισε στο Manhasset της Ν. Υόρκης κι απο εκεί το 1947 στη Φλόριντα, όπου ο πατέρας Schrieffer ασχολήθηκε με την παραγωγή εσπεριδοειδών.

Το 1949, ο John Schrieffer αφού τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Eustis High School στην πόλη Eustis της Φλόριντα, συνέχισε στο ΜΙΤ της Μασαχουσέτης με σπουδές ηλεκτρολόγου μηχανικού. Μετά από δύο χρόνια αποφάσισε να συνεχίσει τις σπουδές του στη φυσική. Το 1953 πήρε μπάτσελορ στη Φυσική από το ΜΙΤ με την πτυχιακή του εργασία να γίνεται υπό την καθοδήγηση του διακεκριμένου Αμερικανού φυσικού John C. Slater.

Ο Schrieffer σε νεαρή ηλικία.

Το ενδιαφέρον του Schrieffer για τη φυσική στερεάς κατάστασης τον οδήγησε σε συνέχιση των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Urbana-Champaign. Εκεί, γρήγορα έγινε βοηθός ερευνητής στο εργαστήριο του John Bardeen. Σ' αυτό το εργαστήριο, περίπου για ένα χρόνο, ασχολήθηκε με το θεωρητικό πρόβλημα της ηλεκτρικής αγωγιμότητας σε επιφάνειες ημιαγωγών
Το 1956 κι ενώ βρισκόταν στο τρίτο έτος των σπουδών του, συμμετείχε στην ανάπτυξη της θεωρίας της υπεραγωγιμότητας με τους Bardeen και Cooper. Την ίδια χρονιά, ο Cooper, ο οποίος εργαζόταν επίσης ως βοηθός στο εργαστήριο του Bardeen, ανακάλυψε ότι τα ηλεκτρόνια, τα οποία απωθούνται μεταξύ τους, θα μπορούσαν να συνδυαστούν σε ζευγάρια, όταν οι συνθήκες θερμοκρασίας είναι εξαιρετικά χαμηλές. Αυτή η ιδέα είναι γνωστή ως "ζεύγη Cooper". Όμως, αν η θερμοκρασία αυξηθεί πολύ πάνω από το απόλυτο μηδέν, τα ζεύγη Cooper διασπώνται.

Ακολουθώντας την ανακάλυψη του Cooper, ο Schrieffer ξεκίνησε να βρει μια μαθηματική περιγραφή της συμπεριφοράς των ζευγών Cooper. Στις αρχές του 1957 κατάφερε να αναπτύξει τις βασικές μαθηματικές εξισώσεις και αργότερα μέσα στο έτος η θεωρία "BCS"  ολοκληρώθηκε και ανακοινώθηκε.
Το 1957 ο John Schrieffer απέκτησε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, με την διδακτορική του διατριβή να περιλαμβάνει τη θεωρητική του εργασία για την υπεραγωγιμότητα και έχοντα ως επιβλέποντα καθηγητή τον John Bardeen.

Ο Schrieffer μιλώντας σε αμφιθέατρο του Ιλινόις.

Το 1957 βρέθηκε με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Birmingham στην Αγγλία και αργότερα μέσα στο 1958 συνέχισε στο Ινστιτούτο Niels Bohr στην Κοπεγχάγη, ασχολούμενος πάντα με την έρευνα στην υπεραγωγιμότητα. 
Το 1958 επιστρέφοντας στις ΗΠΑ βρέθηκε βοηθός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του ΣικάγουΤο 1959 επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, ως μέλος του διδακτικού προσωπικού πλέον.

Τα Χριστούγεννα του 1960 παντρεύτηκε την Anne Grete Thomsen με την οποία απέκτησε δύο κόρες την Bolette και την Regina κι ένα γιο, τον Paul.


John Schrieffer, John Bardeen και Leon N. Cooper
σε συνέντευξη τύπου στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις
(Οκτώβριος 1972) (Emilio Segrè Visual Archives)
.

Το 1962 βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania, όπου το 1964 έγινε καθηγητής Φυσικής στην έδρα Mary Amanda Wood. Τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε το βιβλίο του πάνω στη θεωρία BCS με τίτλο "Theory of Superconductivity" ("Θεωρία Υπεραγωγιμότητας").
Από το 1969 ως το 1975 ήταν στην έδρα Andrew D. White Professor-at-Large (τίτλος καθηγητή) του Πανεπιστημίου Cornell.

Το 1972 μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής με τον John Bardeen και τον Leon N. Cooper  για "την από κοινού ανάπτυξη της θεωρίας για την υπεραγωγιμότητα, που συνήθως ονομάζεται θεωρία BCS ".

Το 1980 δέχτηκε θέση καθηγητή Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Santa Barbara, όπου το 1984 έφτασε στη βαθμίδα του chancellor professor. Την ίδια χρονιά έγινε διευθυντής του "Ινστιτούτου Θεωρητικής Φυσικής Kavli" του πανεπιστημίου. Υπηρέτησε και τις δύο θέσεις μέχρι το 1992. 


(από αρ.) Ivar Giaever, Robert Schrieffer και Vinay Ambegaokarστον γιορτασμό των 50 χρόνων της θεωρίας BCS στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις. 

Το 1992 αποδέχτηκε θέση ως διακεκριμένος καθηγητής (eminent scholar professor) στο Πολιτειακό  Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Στο ίδιο πανεπιστήμιο έγινε επικεφαλής του  "National High Magnetic Field Laboratory"-MagLab ("Εθνικό Εργαστήριο Υψηλού Μαγνητικού Πεδίου") που είναι μοναδικό στις ΗΠΑ. Το εργαστήριο αυτό ασχολείται με την έρευνα μαγνητικών πεδίων στη φυσική, τη χημεία, τη βιολογία, τη βιοχημεία, τη γεωχημεία και την εμβιομηχανική. 

Στις 24 Σεπτεμβρίου 2004, ο Schrieffer ενεπλάκη σε ατύχημα στο Orcutt της Καλιφόρνιας  κατά την οδήγησή του από το Σαν Φρανσίσκο στη Σάντα Μπάρμπαρα. Το ατύχημα προκλήθηκε από τον Schrieffer, όταν τρέχοντας με ταχύτητα πάνω από 100 μίλια την ώρα, πιθανόν αποκοιμήθηκε, έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου και συγκρούστηκε με βαν. Σκοτώθηκε ο 57χρονος οδηγός του βαν Renato Catolos και τραυματίστηκαν επτά ακόμα άτομα. Η άδεια οδήγησης του Schrieffer ήταν υπό αναστολή εκείνη την περίοδο. 
Στις 6 Νοεμβρίου 2005, καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση για ανθρωποκτονία χωρίς να υποβάλλει έφεση. Κλείστηκε στις "Επανορθωτικές Φυλακές Richard J. Donovan" που βρίσκεται στο Rock Mountain κοντά στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας.

Ο Schrieffer οδηγείται στη φυλακή μετά την έκδοση της καταδικαστικής
απόφασης για το ατύχημα που προκάλεσε (Νοέμβριος 2005).

Το 2006 συνταξιοδοτήθηκε, αλλά συνέχισε την έρευνά του, έχοντας σήμερα ως πεδίο της ερευνητικής του εργασίας την υπεραγωγιμότητα σε υψηλές θερμοκρασίες και την δυναμική των ηλεκτρονίων σε ισχυρά μαγνητικά πεδία.

Μέχρι τώρα ο Schrieffer, εκτός από το βραβείο Νόμπελ, έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις από πανεπιστήμια και ιδρύματα στις ΗΠΑ και άλλες χώρες (Πανεπιστήμιο του Cincinatti, Πανεπιστήμιο της Pennsylvania, Πανεπιστήμιο της Γενεύης, Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου κλπ). Επίσης είναι μέλος πολλών διακεκριμένων επιστημονικών ενώσεων στις ΗΠΑ (American Academy of Arts and Sciences, National Academy of Sciences), στη Ρωσία ((Academy of Sciences) κλπ.

Πηγή: Today in Science History

Τρίτη 29 Μαΐου 2018

Σαν σήμερα ... 1929, γεννήθηκε ο νομπελίστας φυσικός Peter Higgs.


Peter Ware Higgs

Σαν σήμερα, στις 29 Μαΐου 1929, γεννήθηκε ο Peter Ware Higgs στο Elswick, περιοχή του Newcastle upon Tyne. Γονείς του ήταν ο Thomas Ware Higgs και η Gertrude Maude Coghill.
Στα πρώτα σχολικά χρόνια υποχρεώθηκε να παρακολουθήσει κατ' οίκον μαθήματα, αφενός γιατί υπέφερε από παιδικό άσθμα, αφετέρου λόγω της δουλειάς του πατέρα του στο BBC ως τεχνικός ήχου που τον υποχρέωνε σε συνεχείς μετακινήσεις, αλλά και των δυσάρεστων γεγονότων του Β' παγκοσμίου πολέμου. Μέχρι το 1941 ήταν εγκαταστημένος στο Birmingham
Το 1940 πρωτοπήγε σχολείο για ένα μικρό διάστημα στο Halesowen Grammar School, στο Worcestershire και συνέχισε στο Cotham Grammar School του Bristol, όπου παρέμεινε από το 1941 μέχρι το 1946. Εκεί ήταν που εμπνεύστηκε από τον Paul Dirac, τον διάσημο θεωρητικό Φυσικό, που ήταν απόφοιτος του ίδιου σχολείου.   

Ο Higgs την δεκαετία του '60(;).

Το 1946 γράφτηκε στο City of London School, όπου ειδικεύτηκε στα Μαθηματικά και το 1947 γράφτηκε στο τμήμα Φυσικής του King's College του Λονδίνου, απ' όπου αποφοίτησε το 1950, ενώ το 1952 πήρε το μάστερ του. Το 1954 πήρε το διδακτορικό του υπό την επίβλεψη των Charles Coulson και Christopher Longuet-Higgins, με θέμα της διατριβής του "Ορισμένα προβλήματα στις μοριακές ταλαντώσεις", έργο που σηματοδότησε την έναρξη του ενδιαφέροντός του για την εφαρμογή των ιδεών της συμμετρίας στα φυσικά συστήματα

Στο διάστημα 1954-56 εργάστηκε ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Το 1956 ήρθε στο Λονδίνο όπου για ένα χρόνο εργάστηκε με ερευνητική υποτροφία  στο University College και στη συνέχεια για λίγο παραπάνω από χρόνο  ως Λέκτορας στα Μαθηματικά στο Imperial College
Τον Οκτώβριο του 1960 επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου ως Λέκτορας στο Tait Ινστιτούτο Μαθηματικής Φυσικής, όπου το 1970 προβιβάστηκε στη θέση του Reader. Το 1980 έγινε καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο ίδιο Πανεπιστήμιο, απ' όπου και συνταξιοδοτήθηκε το 1996 με τον τίτλο του καθηγητή emeritus.

Ο Peter Higgs στο εσωτερικό του LHC στο CERN, το 2008
(Φωτό: Alan Walker/AFP/Getty Images).

To 1963 ο Higgs παντρεύτηκε την Jody Williamson με την οποία γνωρίστηκαν μέσα από την κοινή δράση τους στην οργάνωση Campaign for Nuclear Disarmament - CND (Εκστρατεία   για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό). Το ζευγάρι απέκτησε δύο γιους, τον Chris (1965) που ασχολήθηκε με την επιστήμη των υπολογιστών και τον Jonny (1969), που είναι μουσικός τζαζ. Η Jody πέθανε το 2008 από λευχαιμία.

Από τον πρώτο καιρό που ο Higgs βρισκόταν στο Εδιμβούργο άρχισε να ενδιαφέρεται για την μάζα των σωμάτων, αναπτύσσοντας την ιδέα ότι τα σωματίδια που ήταν δίχως μάζα, όταν το σύμπαν δημιουργήθηκε, απέκτησαν μάζα ένα κλάσμα του δευτερολέπτου αργότερα, ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με ένα θεωρητικό πεδίο (που έγινε γνωστό ως "πεδίο Higgs"). Ο Higgs είχε διατυπώσει την άποψη ότι αυτό το πεδίο διαπερνά το χώρο, δίνοντας μάζα σε όλα τα στοιχειώδη υποατομικά σωματίδια που αλληλεπιδρούν με αυτό. Ο μηχανισμός Higgs αξιώνει την ύπαρξη του πεδίου Higgs που προσδίδει μάζα στα κουάρκ και τα λεπτόνια

Ο Peter Higgs παραλαμβάνει το Νόμπελ Φυσικής για το 2013 από τα χέρια
του Βασιλιά της Σουηδίας Carl XVI Gustaf - 10 Δεκεμβρίου 2013.
Φωτό: Alexander Mahmoud.

Η άποψη του Higgs βασιζόταν σε εργασία του Ιάπωνα Yoichiro Nambuκατόχου Nobel  Φυσικής 2008, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Ο Higgs έγραψε μια πρώτη σύντομη εργασία για τον μηχανισμό του αυθόρμητου σπασίματος της συμμετρίας, που δημοσιεύτηκε το 1964 στο Physics Letters, ένα περιοδικό Φυσικής που εκδίδεται από το CERN. Λίγο αργότερα μέσα στο 1964, ο Higgs έστειλε για δημοσίευση στο Physics Letters μία δεύτερη εργασία στο ίδιο θέμα, όμως απορρίφθηκε γιατί "δεν είχε καμία φανερή σχέση με τη Φυσική". Την ίδια εργασία, συμπληρωμένη με μία επιπλέον παράγραφο, δημοσίευσε το ίδιο έτος το περιοδικό Physical Review Letters. Μ' αυτή την εργασία προβλεπόταν η ύπαρξη ενός νέου μποζονίου, που σήμερα είναι γνωστό ως "μποζόνιο Higgs" ή αλλιώς "σωματίδιο του Θεού". Την ίδια εποχή κι άλλοι Φυσικοί, όπως ο Francois Englert, ο Robert Brout, ο Gerald Guralnik κλπ είχαν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα.


Francois Englert, Rolf Heuer και Peter Higgs στο Διεθνές Συνέδριο του 2013
για τη Φυσική Υψηλών Ενεργειών (EPS-HEP 2013) στη Στοκχόλμη.

Στις 4 Ιουλίου 2012, οι επιστήμονες του CERN από τα πειράματα ATLAS και CMS  επιβεβαίωσαν με βεβαιότητα 99,99995% την ανακάλυψη ενός νέου σωματιδίου με μάζα περίπου 125 GeV. Σύμφωνα με εργασία που είχαν κάνει από το 1975 ο John Ellis, η Mary Gaillard και ο Δημήτρης Νανόπουλος το μποζόνιο Higgs θα έπρεπε να έχει μια τέτοια μάζα.

Το 2013, κατόπιν πρότασης του Stephen Hawkingο Peter Higgs μοιράστηκε με τον Βέλγο Φυσικό Francois Englert το Νόμπελ Φυσικής για "τη θεωρητική ανακάλυψη ενός μηχανισμού που συμβάλλει στην κατανόηση της προέλευσης της μάζας των υποατομικών σωματιδίων και η οποία πρόσφατα επιβεβαιώθηκε μέσα από την ανακάλυψη του προβλεπόμενου θεμελιώδους σωματιδίου, από τα πειράματα ATLAS και CMS στο Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN".


Ο Peter Higgs μπροστά στην μπλε αναμνηστική πλάκα που τοποθετήθηκε
προς τιμή του από το Ινστιτούτο Φυσικής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Στη διάρκεια της ζωής του ο Higgs, εκτός από το βραβείο Νόμπελ, έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, μερικά από τα οποία είναι:
και πολλά άλλα, από Πανεπιστήμια, Ιδρύματα και πόλεις διαφόρων χωρών.

Peter Higgs και Stephen Hawking στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου
τον Νοέμβριο του 2013 (Φωτό: Felix Clay για την εφημερίδα Guardian).

Στις 6 Ιουλίου 2012, το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου ανακοίνωσε τη δημιουργία του  Higgs Centre for Theoretical Physics (Κέντρο Higgs για τη Θεωρητική Φυσική), όπου επιστήμονες από όλο τον κόσμο θα μπορούν ν' αναζητήσουν "μια βαθύτερη κατανόηση, για το πώς λειτουργεί το σύμπαν". Το Πανεπιστήμιο επιπλέον δημιούργησε έδρα Θεωρητικής Φυσικής στο όνομα του Peter Higgs.

Ο Higgs στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του αγωνίζεται για την παγκόσμια ειρήνη συμμετέχοντας σε διάφορα ακτιβιστικά κινήματα.
Όταν βρισκόταν στο Λονδίνο και αργότερα στο Εδιμβούργο ήταν ακτιβιστής μέσα από την οργάνωση Campaign for Nuclear Disarmament (CND). Παραιτήθηκε από την οργάνωση όταν αυτή μετέτρεψε την δραστηριότητά της από εκστρατεία εναντίον των πυρηνικών όπλων σε εκστρατεία κατά της πυρηνικής ενέργειας. 
Επίσης, ήταν μέλος της Greenpeace μέχρι που η οργάνωση  αντιτάχθηκε στους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. 
Όταν το 2004 έλαβε το βραβείο Wolf στον τομέα της Φυσικής, αρνήθηκε να πάει στην Ιερουσαλήμ να παραλάβει το βραβείο, επειδή θεώρησε ότι η παρουσία του τότε Ισραηλινού προέδρου Moshe Katsav έδινε έναν πολιτικό χαρακτήρα στην τελετή ενάντια στην Παλαιστίνη και ο Higgs ήταν αντίθετος στις πράξεις του Ισραήλ στην Παλαιστίνη.

Ο Χιγκς είναι άθεος, αλλά είναι δυσαρεστημένος που το σωματίδιο Higgs αποκαλείται "σωματίδιο του Θεού", καθώς πιστεύει ότι ο όρος "μπορεί να προσβάλει τους θρησκευόμενους ανθρώπους".

Ο Peter Higgs μπροστά από το πορτραίτο του, φτιαγμένο από τον Ken Currie
(Καλλιτεχνική Συλλογή Πανεπιστημίου Εδιμβούργου).

Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Peter Higgs στη δημοσιογράφο Decca Aitkenhead της εφημερίδας The Guardian, τον Δεκέμβριο 2013 (αγγλικά).

Το βίντεο από την ανακοίνωση στο CERN για την εύρεση του σωματιδίου Higgs (1:27, αγγλικά).

Το βίντεο από την υποδοχή στο CERN της ανακοίνωσης του Νόμπελ Φυσικής 2013 (4:50, αγγλικά).

Το βίντεο με την ομιλία του Peter Higgs μετά την απονομή του Νόμπελ Φυσικής 2013  (31:08, αγγλικά).

Φωτογραφίες από την απονομή του Νόμπελ Φυσικής 2013 στον Peter Higgs.

Σάββατο 26 Μαΐου 2018

Σαν σήμερα ... 1951, γεννήθηκε η Sally Ride, πρώτη Αμερικανίδα αστροναύτης.


Sally Kristen Ride

Σαν σήμερα, στις 26 Μαΐου 1951, γεννήθηκε στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνιας η Sally Kristen Ride που έγινε το 1983 η πρώτη Αμερικανίδα στο διάστημα. 

Η Sally ήταν το μεγαλύτερο παιδί του Dale Burdell Ride και της Carol Joyce Anderson. Ο πατέρας της υπήρξε καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Κολέγιο της Σάντα Μόνικα, αλλά αργότερα και οι δύο έγιναν πρεσβύτεροι στην Πρεσβυτεριανή Εκκλησία.

Η Ride παρακολούθησε το Γυμνάσιο της Portola και το Λύκειο του Birmingham στην ευρύτερη περιοχή του Λος Άντζελες, παίρνοντας τελικά το απολυτήριό της από το ιδιωτικό λύκειο για κορίτσια Westlake School, όπου πήγε με υποτροφία. 

Εκτός από το ενδιαφέρον που έδειχνε για τις θετικές επιστήμες, είχε εξαιρετική επίδοση ως τενίστρια από νεαρή ηλικία.


Η Sally Ride στο γυμνάσιο με την αγαπημένη της ρακέτα.

Μετά το λύκειο παρακολούθησε τρία εξάμηνα στο Κολέγιο Swarthmore και μαθήματα φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA). Στη συνέχεια πήρε μπάτσελορ στη φυσική και τα αγγλικά από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Από το ίδιο πανεπιστήμιο πήρε μάστερ το 1975 και διδακτορικό στη φυσική το 1978. Η πτυχιακή της εργασία ήταν σχετική με την αλληλεπίδραση των ακτίνων Χ με το διαστρικό μέσο. Οι ειδικοί τομείς που ήταν το αντικείμενο της έρευνάς της ήταν η αστροφυσική και τα λέιζερ. 

Το 1978, η Ride ανταποκρινόμενη σε διαφήμιση που είδε σε σπουδαστική εφημερίδα του Στάνφορντ, επελέγη από τη NASA, ανάμεσα από 8000 υποψήφιους(-ες), για το διαστημικό πρόγραμμά της.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, η Ride υπηρέτησε ως επίγειος επικοινωνιακός σύνδεσμος (CapCom) στη δεύτερη και τρίτη αποστολή του διαστημικού λεωφορείου (STS-2 και STS-3) και βοήθησε στην ανάπτυξη του βραχίονα ρομπότ "Canadarm" του διαστημικού λεωφορείου.


Η Sally Ride κατά τη διάρκεια της πρώτης πτήσης της ως μέλος του
πληρώματος του διαστημικού λεωφορείου Challenger,
 για την αποστολή STS-7.
Διακρίνονται ακόμη οι αστροναύτες: Frederick H. Hauck, Norman E. Thagard
και John Fabian.

Στις 18 Ιουνίου 1983, η Sally Ride έγινε η πρώτη Αμερικανίδα που βρέθηκε στο διάστημα ως μέλος του πληρώματος του διαστημικού λεωφορείου Challenger στην αποστολή STS-7
Ήταν η τρίτη γυναίκα που έκανε διαστημική πτήση, μετά τις σοβιετικές Βαλεντίνα Τερεσκόβα το 1963 και Σβετλάνα Σαβίτσκαγια το 1982. 
Πριν από την πρώτη διαστημική πτήση της, η Ride είχε προκαλέσει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης εξαιτίας του φύλου της. Η ίδια όμως επέμενε να βλέπει τον εαυτό της, όχι ξεχωριστά λόγω φύλου, αλλά σταθερά μ' έναν μόνο τρόπο, ως αστροναύτης. 

Το πενταμελές πλήρωμα της αποστολής STS-7 ενεργοποίησε δύο επικοινωνιακούς δορυφόρους και διεξήγαγε φαρμακευτικά πειράματα. Η Ride ήταν η πρώτη γυναίκα που χρησιμοποίησε τον βραχίονα ρομπότ στο διάστημα και η πρώτη που χρησιμοποίησε τον βραχίονα για να ανακτήσει έναν δορυφόρο. 


Η Sally Ride με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Barack Obama
(23 Νοεμβρίου 2009 στον Λευκό Οίκο).


Η δεύτερη διαστημική πτήση της έγινε στις 5 Οκτωβρίου 1984 πάλι με το Challenger. Πέρασε συνολικά πάνω από 343 ώρες στο διάστημα. Η Ride είχε ολοκληρώσει οκτώ μήνες εκπαίδευσης για την τρίτη πτήση (STS-61-M, μια αποστολή ανάπτυξης TDRS) όταν συνέβη η καταστροφή του διαστημικού λεωφορείου Challenger το 1986.

Τοποθετήθηκε μέλος στην Επιτροπή Rogers (η προεδρική επιτροπή που διερεύνησε το ατύχημα) και ηγήθηκε της υποεπιτροπής της για τις επιχειρήσεις. 
Μετά την έρευνα, η Ride τοποθετήθηκε στην έδρα της NASA στην Ουάσινγκτον, όπου έκανε την πρώτη προσπάθεια στρατηγικού σχεδιασμού της NASA και συνέταξε έκθεση με τίτλο «Ηγεσία της NASA και το μέλλον της Αμερικής στο διάστημα». Τότε ίδρυσε και το Γραφείο Εξερεύνησης της NASA.


Η Sally Ride μεταφέροντας την ολυμπιακή φλόγα.

Το 1987, η Ride παραιτήθηκε από τη θέση της στην Ουάσινγκτον για να εργαστεί στο Κέντρο για τη Διεθνή Ασφάλεια και Έλεγχο των Όπλων του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.    
Το 1989 έγινε καθηγήτρια φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο (UCSD) και διευθύντρια του Ινστιτούτου Διαστήματος της Καλιφόρνιας.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και μέχρι το θάνατό της, η Ride διεύθυνε δύο προγράμματα της NASA που είχαν ευρύτερο δημόσιο ενδιαφέρον, σε συνεργασία με το εργαστήριο Jet Propulsion Laboratory της NASA και το UCSD. Τα προγράμματα αυτά, το ISS EarthKAM και το GRAIL MoonKAM, απευθύνονταν σε μαθητές της μέσης εκπαίδευσης που επιθυμούσαν να δουν εικόνες της Γης και της Σελήνης.


Η Sally Ride το 2006 παρουσιάζοντας 
το Sally Ride Science Festival
στο Πανεπιστήμιο San Diego της Καλιφόρνιας.  

Το 2001 ίδρυσε την εταιρεία Sally Ride Science, της οποίας υπήρξε πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, που είχε ως στόχο τη δημιουργία διασκεδαστικών επιστημονικών προγραμμάτων και δημοσιεύσεων για τους μαθητές της ανώτερης και μέσης εκπαίδευσης, με ιδιαίτερη έμφαση στα κορίτσια.  

Η Ride έγραψε ή συνέγραψε επτά βιβλία σχετικά με το διάστημα που απευθύνονταν σε παιδιά, με στόχο να τα ενθαρρύνουν να σπουδάσουν θετικές επιστήμες. 
Στην προσωπική της ζωή, το 1982 παντρεύτηκε το συνάδελφό της αστροναύτη Steve Hawley, με τον οποίο χώρισαν το 1987.

Πέθανε στις 23 Ιουλίου 2012, σε ηλικία 61 ετών, στο σπίτι της στη La Jolla της Καλιφόρνιας, από καρκίνο στο πάγκρεας που είχε διαγνωσθεί πριν από 17 μήνες.
Η στάχτη της ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο Woodlawn της Σάντα Μόνικα.


Η πλάκα για την Sally Ride στο κοιμητήριο Woodlawn.

Πριν από τον θάνατό της η Ride ζήτησε από την οικογένειά της να αναρτήσουν στην προσωπική της ιστοσελίδα μια ανακοίνωσή της στην οποία δήλωνε πως θα συνεχίσει να ζει, ακόμη και μετά τον θάνατό της, διαμέσου της Tam O' Shaughnessy (Ταμ Ο' Σόνεσι), «την επί 27 χρόνια σύντροφό της». Ήταν παιδικές φίλες που είχαν γνωριστεί κατά τη διάρκεια των μαθημάτων τένις όταν ήταν ακόμα δώδεκα ετών και πέρασαν μαζί μια ολόκληρη ζωή.  

Η Sally Ride με την συνεργάτη και σύντροφό της Tam O' Shaughnessy το 2008,
 κατά τη διάρκεια παρουσίασης από την American Library Association,
στο Anaheim της Καλιφόρνιας.
Στη διάρκεια της ζωής της, αλλά και μετά το θάνατό της τιμήθηκε με πολλούς τρόπους από φορείς και επιστημονικά ιδρύματα. Μερικά από τα βραβεία που έλαβε ήταν:
  • Βραβείο von Braun (National Space Society - Εθνική Ένωση Διαστήματος),
  • Βραβείο Lindbergh Eagl,
  • Βραβείο Theodore Roosevelt (NCAA),
  • Μετάλλιο Διαστημικής Πτήσης (NASA, 2 φορές),
  • Βραβείο Samuel S. Beard (Jefferson Awards),
  • Βραβείο General James E. Hill Lifetime Space Achievement, (Space Foundation),
  • Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας (πρόεδρος Barack Obama) κλπ.
Έγινε μέλος πολλών Hall of Fame (National Women's Hall of Fame, Astronaut Hall of Fame, California Hall of Fame, National Aviation Hall of Fame).

Το εξώφυλλο του περιοδικού Newsweek στις 13 Ιουνίου 1983.

Το Δεκέμβριο του 2012, η NASA έδωσε το όνομα της Ride σ' ένα σεληνιακό βουνό κοντά στον κρατήρα Goldschmidt, στον βόρειο πόλο της Σελήνης.
Το 2014 το Ναυτικό των ΗΠΑ ονόμασε προς τιμήν της ένα ερευνητικό ωκεανογραφικό σκάφος, RV Sally Ride.
Το 2017, ένα doodle της Google την τίμησε για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (το doodle δείχνει ένα βραχίονα να βγαίνει από το διαστημικό λεωφορείο και να στήνει ένα - ένα τα γράμματα GOOGLE). 

Δύο σύντομα βίντεο για τη ζωή της Sally Ride  ΕΔΩ (7:17),  ΕΔΩ (3:00).

Μια συνέντευξη της Sally Ride (αγγλικά, 15:46).

Ένα βίντεο και σύντομη βιογραφία της Sally Ride από The National Aviation Hall of Fame  (αγγλικά, 5:48).

5 πράγματα για τη Sally Ride στη σειρά History in Five από την δημοσιογράφο Lynn Sherr (αγγλικά, 7:13).

Πηγή: Today in Science History

Πέμπτη 24 Μαΐου 2018

Σαν σήμερα ... 1544, γεννήθηκε ο William Gilbert, "πατέρας" του μαγνητισμού και του ηλεκτρισμού.


William Gilbert (Wellcome Library - Λονδίνο)

Σαν σήμερα, στις 24 Μαΐου 1544, γεννήθηκε στο Colchester του Essex στην Αγγλία ο  William Gilbert (και Gilberd ή Gylberde), που έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ο "πατέρας του Μαγνητισμού και Ηλεκτρισμού", μιας και ήταν πρωτοπόρος στη μελέτη των  μαγνητικών και ηλεκτρικών φαινομένων. Και βέβαια ως Άγγλος, θεωρείται ο θεμελιωτής της πειραματικής επιστήμης στην Αγγλία.

Πατέρας του ήταν ο Jerome Gilberd που ανήκε στην μεσαία τάξη. Δεν υπάρχουν έγκυρες πληροφορίες για την παιδική και νεανική του περίοδο. 
Το 1558 ξεκίνησε τη φοίτησή του στο Κολέγιο St. John του Cambridge παίρνοντας μπάτσελορ το 1561. Συνέχισε σπουδάζοντας Ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Cambridge  παίρνοντας μάστερ το 1564 και διδακτορικό το 1569. Αφού εργάστηκε για λίγο στο πανεπιστήμιο, στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο όπου άσκησε την ιατρική με επιτυχία, με αποτέλεσμα το 1573 να γίνει μέλος του Βασιλικού Κολεγίου των Ιατρών (Royal College of Physicians). Σε λίγα χρόνια είχε γίνει ένας από τους πλέον διάσημους και αξιοσέβαστους γιατρούς της Αγγλίας. Το 1600 έγινε πρόεδρος του Κολεγίου των Ιατρών. Τον επόμενο χρόνο και μέχρι το θάνατό της ήταν προσωπικός γιατρός της βασίλισσας Elizabeth I. Μετά τον θάνατο της Elizabeth Ι ανέλαβε γιατρός του επόμενου βασιλιά James I.
Το σπίτι που γεννήθηκε ο Gilbert στο Colchester.
Φωτό: David Hawgood

Παρά το γεγονός ότι ήταν ένας επιτυχημένος γιατρός, ασχολήθηκε επιπλέον με τη φυσική, την αστρονομία και τη φιλοσοφία. Τα πειράματα που έκανε στον ηλεκτρισμό και τον μαγνητισμό ήταν εντυπωσιακά για την εποχή του, αφού λίγα πράγματα ήταν γνωστά γι' αυτά τότε.

Το σπουδαιότερο  έργο του στη Φυσική δημοσιεύτηκε το 1600 γραμμένο στα λατινικά, με τίτλο "De Magnete, Magneticisque Corporibus et de Magno Magnete Tellure" ("Περί των Μαγνητών, των Μαγνητικών Σωμάτων και του Μεγάλου Μαγνήτη της Γης").

Το εξώφυλλο του "De Magnete" σε έκδοση του 1628.

Εκείνη την εποχή οι Ευρωπαίοι πραγματοποιούσαν μακρινά ταξίδια διαμέσου των ωκεανών και η μαγνητική πυξίδα ήταν ένα από τα λίγα όργανα που μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα μπορούσε να τους σώσει από την απώλεια της πορείας τους. Όμως λίγα ήταν γνωστά για τους μαγνήτες ή τον μαγνητισμένο σίδηρο. Κυκλοφορούσαν πολλοί λαϊκοί μύθοι γύρω από τα μαγνητικά φαινόμενα. Π.χ. ότι το σκόρδο καταστρέφει το μαγνητικό αποτέλεσμα της βελόνας της πυξίδας ή ο μαγνητισμός εμποδίζεται από τα βουνά της Αρκτικής ή όπως ο Χριστόφορος Κολόμβος νόμιζε, ότι ο πολικός αστέρας  έλκυε τη βελόνα της πυξίδας.

Ο Gilbert με υπομονή κι ερευνητική περιέργεια εξέτασε πειραματικά για 17 περίπου χρόνια αν ίσχυαν αυτές οι ιστορίες, μέχρι να καταλήξει στην κατανόηση της λειτουργίας της πυξίδας και των μαγνητικών φαινομένων.
Το πιο σημαντικό ίσως ήταν, ότι έκανε για πρώτη φορά σαφή διάκριση μεταξύ του μαγνητικού και του "κεχριμπαρένιου" αποτελέσματος (στατικός ηλεκτρισμός). 

Ο Gilbert παρουσιάζει πειράματα μαγνητισμού στη βασίλισσα Elizabeth I.
Λάδι σε μουσαμά από τον Ernest Board.

Στο έργο του "De Magnete", αφού κάνει μια περιεκτική ανασκόπηση του τι ήταν γνωστό για τη φύση του μαγνητισμού μέχρι τότε, στη συνέχεια παρουσιάζει την καινούρια γνώση που προερχόταν μέσα από τα δικά του πειράματα. Ο ίδιος παρομοίωσε την πολικότητα του μαγνήτη με την πολικότητα της Γης κι έχτισε μια ολόκληρη μαγνητική φιλοσοφία πάνω σ' αυτή την αναλογία. 

Συνεργάσθηκε με όποιον πίστευε ότι μπορούσε να συνεισφέρει στην έρευνά του, από τους καπετάνιους των πλοίων μέχρι τους κατασκευαστές πυξίδων. Στη διάρκεια της δουλειάς του ανακάλυψε πώς να φτιάχνει μαγνήτες με τριβή, έμαθε να φτιάχνει ισχυρότερους μαγνήτες και ότι η έκθεση ενός μαγνήτη σε ψηλές θερμοκρασίες καταστρέφει τις μαγνητικές του ιδιότητες.
Όταν παρατήρησε ότι οι μαγνητικές δυνάμεις συχνά προκαλούν κυκλικές κινήσεις, συνέδεσε το φαινόμενο του μαγνητισμού με την κυκλική κίνηση της Γης.


Πυξίδα όπως παρουσιάζεται στη σελίδα 185
του βιβλίου "De Magnete". Ο τίτλος στα λατινικά γράφει
 "Instrumentum declinationis" ("Όργανο απόκλισης").

Στην αφηρημένη (ανιμιστική) εξήγηση που μας προσέφερε ο Gilbert, ο μαγνητισμός ήταν η ψυχή της Γης και ένας τέλειος σφαιρικός μαγνήτης αν προσανατολιζόταν κατά τους πόλους της Γης, τότε θα στρεφόταν περί τον άξονά του, ακριβώς όπως η Γη στρέφεται περί τον άξονά της σε 24 ώρες. Ο Gilbert, ωστόσο, δεν εξέφραζε γνώμη για το αν αυτή η περιστρεφόμενη Γη ήταν στο κέντρο του σύμπαντος ή σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο.

Δεδομένου ότι η κοσμολογία του Κοπέρνικου χρειαζόταν μια νέα φυσική για να υποστηριχτεί, οι οπαδοί του Κοπέρνικου όπως ο Johannes Kepler και ο Γαλιλαίος  ενδιαφέρθηκαν πολύ για τις μαγνητικές έρευνες του Gilbert. Οι προσπάθειες του Γαλιλαίου για την κατασκευή ενός πραγματικά ισχυρού μαγνήτη, πιθανόν να χρονολογούνται από την ανάγνωση του βιβλίου του Gilbert.


Ο William Gilbert δείχνει ένα πείραμα ηλεκτρισμού στη βασίλισσα Elizabeth I
και στην Αυλή της (19ος αιώνας, λάδι σε μουσαμά από τον Arthur Ackland Hunt).

Το "De Magnete" έγινε το πρότυπο έργο σε όλη την Ευρώπη για τα ηλεκτρικά και μαγνητικά φαινόμενα και κυριάρχησε ως πηγή γνώσης για τα επόμενα 200 χρόνια.
Σ' αυτό το έργο περιγράφει πολλά από τα πειράματα που έκανε στο μαγνητισμό και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Γη (την οποία αποκαλεί terrella - μικρή Γη) είναι ένας τεράστιος μαγνήτης και γι' αυτό η μαγνητική βελόνα στρέφεται προς το βόρειο πόλο (σε αντίθεση με άλλους της εποχής του που υποστήριζαν ότι στο βόρειο πόλο της γης υπάρχει ένα μαγνητικό νησί). Ήταν ο πρώτος που υποστήριξε ότι κόβοντας ένα μαγνήτη στα δύο, κάθε κομμάτι θα αποτελεί έναν καινούριο μαγνήτη με βόρειο και νότιο πόλο.

Το πιο διάσημο από τα πολλά πειράματα που πραγματοποίησε, ίσως ήταν εκείνο με το οποίο προσπάθησε να εξηγήσει γιατί η πυξίδα δείχνει προς το βορρά. Σχεδίασε ένα μεγάλο μαγνήτη μέσα σε μια σφαίρα. Με το σχέδιό του ήθελε να παρουσιάσει ένα μοντέλο της Γης σαν μαγνήτη και γι' αυτό το ονόμασε "terrella". (Δείτε το παρακάτω διάγραμμα).



Πάνω από την επιφάνεια της terrella κινούσε μια μαγνητική πυξίδα. Για μεγαλύτερη ακρίβεια - καθώς η πυξίδα έπρεπε να παραμείνει οριζόντια - μετακινούσε την terrella, τοποθετώντας την πυξίδα σε διάφορα σημεία πάνω της. Όταν η πυξίδα ήταν επίπεδη με την επιφάνεια της terrella, η βελόνα πάντα έδειχνε στο μαγνητικό βόρειο πόλο της terrella.
Η εικόνα δείχνει αυτό που συνέβαινε όταν η πυξίδα ήταν κάθετη προς την terella - οι πόλοι είναι αριστερά και δεξιά, ο ισημερινός στην κορυφή και η βελόνα γενικά κλίνει προς τα κάτω, ακριβώς όπως είχε παρατηρηθεί από τον Robert Norman. Στους πόλους, δείχνει κατ’ ευθείαν προς τα κάτω, στον ισημερινό είναι οριζόντιο. Αυτό το πείραμα τον έπεισε ότι η κατεύθυνση της πυξίδας προκλήθηκε από την ίδια τη Γη, που είναι ένας μεγάλος μαγνήτης. 

Είναι φανερό ότι ο Gilbert γνώριζε πως ορισμένοι τύποι μεταλλικών βελόνων έλκονταν από τους μαγνήτες. Ακόμη ισχυρίστηκε ότι η επίδραση ενός μαγνήτη σ’ αυτές, τις μετέτρεπε σε προσωρινούς μαγνήτες. Το παρακάτω σχέδιο δείχνει πως έκανε επίδειξη αυτού του πειράματος. Κρεμώντας δύο ράβδους σιδήρου πάνω από τον πόλο μιας terella, παρατήρησε ότι οι ράβδοι απωθούνταν μεταξύ τους. (Δείτε το παρακάτω διάγραμμα).


Ο Gilbert ήταν που επινόησε τους όρους "ηλεκτρικός" (electricus), συνδέοντας τις ιδιότητες του ήλεκτρου (κεχριμπάρι) με τα σχετικά φαινόμενα, όπως επίσης  "ηλεκτρική έλξη", "ηλεκτρική δύναμη", "μαγνητικός πόλος". 
Παραπέρα, ο Gilbert πίστευε ότι η θέρμανση καταστρέφει τον ηλεκτρισμό και οι πλανήτες διατηρούν τις τροχιές τους λόγω μαγνητικών δυνάμεων. Αυτή η αντίληψη, ίσως ήταν το μεγαλύτερο λάθος του. Η αρχική θεωρία της μαγνητικής φιλοσοφίας του Gilbert ήταν η αντίληψή του ότι ο μαγνητισμός είναι η κινητήρια δύναμη της γης και των ουράνιων σωμάτων. Βέβαια, πρέπει να θυμηθούμε ότι το βιβλίο του Gilbert δημοσιεύθηκε 87 χρόνια πριν από την διατύπωση της θεωρίας της βαρύτητας από τον ΝεύτωναΗ αντίληψη της βαρύτητας ήταν άγνωστη στην εποχή του Gilbert και γι' αυτό μπορούμε να δικαιολογήσουμε το λάθος του να συγχέει τη δύναμη της βαρύτητας με το μαγνητισμό.

Πορτραίτο του William Gilbert, το 1575.
(Wellcome Library, Λονδίνο)

Όταν το 1603 η βασίλισσα Elizabeth Ι πέθανε, άφησε ένα χρηματικό ποσό στον Gilbert για να τον βοηθήσει να συνεχίσει την εργασία του στη φυσική.
Όμως, εκείνος δεν ευτύχησε να χρησιμοποιήσει αυτή τη γενναιόδωρη προσφορά, αφού λίγους μήνες αργότερα, στις 10 Δεκεμβρίου 1603 (η Wikipedia αναφέρει 30 Νοεμβρίου με το παλιό σύστημα χρονολόγησης), πέθανε στο Λονδίνο σε ηλικία μόλις 59 ετών, από την βουβωνική πανώλη που είχε ενσκήψει στην Ευρώπη. 

Αρκετά από τα αδημοσίευτα και ημιτελή έργα του Gilbert δημοσιεύθηκαν το 1651 από τον μικρότερο ετεροθαλή αδελφό του με τον τίτλο "De Mundo Nostro Sublunari Philosophia Nova" ("Νέα Φιλοσοφία για τον Υποκείμενο Κόσμο μας"). Αυτό το έργο όμως πέρασε μάλλον απαρατήρητο.

Μια αναλυτική παρουσίαση του έργου του William Gilbert από τον Harry Hamlin Ricker στην ιστοσελίδα του John Chappell Natural Philosophy Society (CNPS).